Katarzyna Żelaska, studiując w latach 80. w Paryżu "sztukę komputerową", zaniepokojona brakiem równowagi pomiędzy fascynacją nową technologią a rozwiązywaniem problemów artystycznej natury, pozostała przy tradycyjnym warsztacie. Dziś malując obrazy, myśli digitalnie. W swojej najnowszej pracy w galerii projektuje rodzaj hipertekstu. Inspirując się procesem powstawania filmu, z szeregu elementów tworzy środowisko, software, gotowy na przyjęcie potencjalnych narracji, budowanych za każdym razem przez widza. Klamrą obejmującą całość, która raz jawi się jako przypadkowy szkic, innym razem - dzieło zdyscyplinowane domagającą się ujawnienia ideą, są nagrania wideo, anonsujące w jednym miejscu początek historii, w innym jej koniec. Pomiędzy nimi w czasie i przestrzeni rozgrywa się abstrakcyjna, zgeometryzowana gra. Uczestniczą w niej dwie podstawowe sekwencje obrazów (Dziewięć łatwych kawałków oraz Beautiful Friend... My Only Friend...), rejestracje wideo, fotografie i Produkty pochodne, realistyczne obrazy przedmiotów, związanych z produkcją filmu. Artystka próbuje odpowiedzieć na pytanie, w jaki sposb kultura audiowizualna może dziś inspirować malarstwo. Pokazuje współczesne dzieło otwarte - trójwymiarowy wizualny model intelektualny.

Agnieszka Szeffel

Katarzyna Żelaska (1953 Warszawa) - od 1978 roku mieszkała i pracowała w Paryżu, cztery lata temu przeniosła się na południe Francji.

W latach 1973-1978 studiowała na wydziale malarstwa warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych. W 1973 roku zrealizowała swój pierwszy film Projektowanie formy w przestrzeni, którego bohaterką była kura - najpierw żywa, a następnie martwa, jego wiodącym tematem - refleksja o używaniu zwierząt do "produkcji" sztuki, czemu artystka sprzeciwia się od lat. W czasie studiów uczestniczyła w wystawach grupy "Prom", której była współzałożycielką (1974-1977). Dyplom w pracowni prof. Gierowskiego, biało-czarne i czerwono-białe serigrafie, był wyrazem kontestacji ówczesnych tendencji akademii, która w tym okresie oscyluje pomiędzy modernizmem a polska szkołą kolorystów.

W latach 1978-1982 studiowała i uprawiała sztukę komputerową na Uniwersytecie Paris 8 - Vincennes, gdzie otrzymała licencjat z informatyki. Znalazła się pod wpływem muzycznych tendencji, związanych z eksperymentami Cage'a i Xenakisa, pracując w nowo powstałym centrum muzyki IRCAM. Powróciła jednak do tradycyjnych mediów, nie chcąc by jej twórczość została zdominowana przez tendencje w sztuce, skupione li tylko na rozwiązywaniu problemów technicznych w oparciu o rozwijające się w tym czasie nowe technologie. Do prac z tego okresu należą multiple i fotografie, powstaje też kolejny film Płonące samoloty. Zafascynowana zmieniającą się w czasie, przemieszczającą w przestrzeni formą spadającego, płonącego samolotu, umieściła go w obojętnym dla dramatu kontekście zielonej łąki i niebieskiego nieba. Elementy tego filmu, abstrakcyjnie przekształcone, występują jako motyw lub struktura w późniejszych pracach malarskich artystki.

Od 1982-1988 Katarzyna Żelaska brała udział wystawach zbiorowych w Paryżu. Od 1983 jej malarstwo rozwijało się w wolnych, nieograniczonych zamkniętą ramą obrazu formach o zredukowanej do czerni i bieli oraz trzech kolorów podstawowych, nie będących nigdy gamą, skali kolorystycznej. To najczęściej: żółty cadmium cytrynowy (zimny), czerwony cadmium jasny (ciepły), niebieski ultramaryna (pośredni). Relacje zimny-ciepły w kolorystyce, stosowanej przez artystkę, staną się odtąd pierwszoplanowe jako ostateczne rozliczenie się z dziedzictwem "koloryzmu polskiego". Znamienna dla niej będzie też programowa niezależność od estetycznych preferencji postmodernizmu: minimalu i konceptualizmu.

Między 1989 a 1990 spędziła rok w Kalifornii (San Francisco), gdzie wracała na krótsze pobyty przez kolejne pięć lat, nawiązując współpracę z Trojanowska Gallery. W 1990 Nieba made in Kalifornia zaczęły w jej twórczości częściowy powrót do płaszczyzny, powstającej z podziału pomiędzy wolną formą, a formą zdefiniowaną kątem prostym. Podjęła w tym czasie dialog z tradycją artystyczną w ogóle - Próby stylu, Wybierz swój symbol, Piekło i niebo interpretują symbolikę powszechnie istniejących znaków wizualnych. Requiem, Drzwi do raju, Smutek ciepłych krajów poruszają wątki osobistych przeżyć. W 1995 artystka pokazała swoje prace na wystawie indywidualnej w Galerii Związku Artystów Plastyków DAP.

1998 zaczęłą malarski cykl zatytułowany Barok for ever., odnosząc się do ulubionego okresu w historii sztuki europejskiej, kiedy to dzieło traktowane było jako proces, a nie rezultat użycia zbioru reguł, kiedy widz obcując z dziełem stopniowo odkrywał model intelektualny jego struktury, sumę jednostkowych odpowiedzi i powiązań jednego elementu z drugim.

Od 2000 roku tematy, podejmowane w pracach malarskich, dotykają płynności między realnym a iluzorycznym, nieciągłości odczucia, anegdotyczności przeżycia, jego relacji do naszej pamięci. W jej twórczości pojawia się również nowy element, komputerowy tram, pochodzący z większości programów, zajmujących się obróbką lub kreacją obrazów - szarobiała szachownica, która sygnalizuje widzowi/użytkownikowi nawias sztuki, że znajduje się na płaszczyźnie przezroczystej czyli teoretycznie nie istniejącej, informuje go o stanie przejściowym, o braku zakończenia, ramy. Ten nie dający się wydrukować z komputera, mocny tram namalowany na płaszczyźnie, ma tę właściwość, że nie fiksuje żadnej formy w jakiekolwiek materialnej czy iluzorycznej przestrzeni. Istnieje zawsze niezależnie, pozwalając łączyć w jedno pole poszczególne obrazy, kreując jedną wielką płaszczyznę, bez końca mogącą namnażać nowe części.

Fragmenty, powtórzenia, przemieszczenia, kopie własnych prac to elementy, które ostatnio artystka konstruuje wokół "opowieści", tworząc rodzaj szkiców do scenariuszy. Tak jakby, wyznaczone jej pracami drogi, można było dowolnie mieszać, nie ustępując w tropieniu całości. (obrazy ostatnie seria6). Indywidualne wystawy w tym okresie to: Polowanie na zmijacza (GaleriaArt 77 Micki, Engel, Paris); Pewiedz, że mnie kochasz (Galerie Klimy Bochenskiej, Warszawa); Wystawa Museaav, Nice; Słodki świat. copy 1% (Galeria Test, Warszawa).